Procesi i Anëtarësimit të Shqipërisë në BE

Procesi i Anëtarësimit të Shqipërisë në BE

Në këtë seksion do të gjeni:

Kriteret e anëtarësimit në BE
Historikun e marrëdhënieve BE – Shqipëri
Procesi i Berlinit
Procesin e Stabilizim Asociimit me Shqipërinë
Asistencën financiare të BE-së për Shqipërinë
Dokumentet kryesore të BE-së që përcaktojnë marrëdhëniet Shqipëri -BE
Raportet e Progresit të Komisionit Europian për Shqipërinë
Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit me Shqipërinë
Partneritetet Europian me Shqipërinë
Analizat e EMA-s mbi procesin e Integrimit Europian të Shqipërisë
Dokumentet kryesore të Qeverisë shqiptare
Aktorë të tjerë që monitorojnë, analizojnë dhe raportojnë procesin e Integrimit Europian të Shqipërisë
Faqe interneti të dobishme

********************************************************************************************************************************************

Kriteret e anëtarësimit në BE

Aplikimit për anëtarësim në BE fillon zyrtarisht kur vend aspirant i dorëzon aplikimit për anëtarësim Presidencës së BE-së. Komisioni Europian ofron një opinion formal (Avis) për vendin aplikues, duke rekomanduar dhënien ose jo të statusit të vendit kandidat dhe hapjen e negociatave. Pasi Këshilli, në unanimitet bie dakord mbi një mandat negociues, bisedimet midis vendit kandidatit dhe të gjitha Shteteve Anëtare të BE-së mund të hapen formalisht. Por para se të fillojnë negociatat, vendi aplikant duhet të plotësojë kriteret e aderimit në BE.

Të ashtuquajturat “Kriteret e Kopenhagenit”, përcaktuar nga Këshilli Europian mbajtur në dhjetor të 1993 në Kopenhagen, kërkojnë që vendi kandidat të ketë:

institucione të qëndrueshme që garantojnë demokracinë, shtetin e së drejtës, të drejtat e njeriut, respektimin dhe mbrojtjen e minoriteteve;
një ekonomi tregu funksionale, si dhe aftësinë për të përballuar presionin e konkurrencës dhe forcat e tregut që veprojnë brenda Bashkimit Europian;
aftësinë për të marrë përsipër detyrimet e anëtarësimit, në mënyrë të veçantë objektivat politike, ekonomik dhe të bashkimit monetar.

Këshilli Europian i Madridit, mbajtur në dhjetor të 1995, shtoi një kriter të katërt në grupin e kritereve të Kopenhagenit. Sipas këtij kriter kërkohet që vendi kandidat të aplikoj rregullat dhe procedurat e BE-së përmes përshtatjes së strukturave të tij administrative. Rëndësia e krijimit të strukturave të duhura administrative dhe gjyqësore është një parakusht për zbatimin efektiv të legjislacionit të BE-së.

Historiku i marrëdhënieve BE – Shqipëri

24 nëntor 2023 – Shqipëria përmbushi me sukses procesin e shqyrtimit (screening) për gjashtë grup kapitujt në Bruksel

16 tetor 2023 – mbahet Samiti i Procesit të Berlinit në Tiranë për herë të parë jashtë kufirit të BE-së

16 Mars 2023– mbahet mbledhja e 12-të e Këshillit të Stabilizimit- Asociimit në Tiranë

3 nëntor 2022- mbahet samiti i Procesit të Berlinit ku liderët e Ballkanit Perëndimor nënshkruajnë 3 marrëveshje

12 tetor 2022– KE prezanton Raportin për Shqipërinë dhe Strategjinë e Zgjerimit 2022

19 korrik 2022 -zhvillohet Konferenca e Parë Ndërqeveritare

19 tetor 2021 – Komisioni Europian prezanton Paketën e Zgjerimit për vendet e Ballkanit Perëndimor dhe Turqinë

5 korrik 2021 – Zhvillohet Samiti në kuadër të Procesit të Berlinit

10 qershor 2021 – Liderët e Ballkanit Perëndimor takohen për Samitin Ekonomik të Tiranës

6 tetor 2020 – Komisioni publikon raportin për Shqipërinë dhe strategjinë e zgjerimit për Ballkanin Perëndimor

korrik 2020 – Komisioni prezanton draft-kornizën negociuese tek shtetet anëtare

6 maj 2020 – Zhvillohet Samiti i Zagrebit BE-Ballkan Perëndimor këtë herë online, ku theksohet mbështetja e BE për integrimin e rajonit

24 mars 2020 – Këshilli Europian miraton hapjen e negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut

2 Mars 2020 – Prezantimi i përditësuar i progresit të Shqipërisë nga Komisioni Europian

5 shkurt 2020 – Komisioni prezanton Metodologjinë e re të zgjerimit

17-18 tetor 2019 – Këshilli nuk voton hapjen e negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut

18 qershor 2019 – Këshilli vendos të shtyjë vendimin e tij për hapjen e negociatave me Shqipërinë jo më larg se në tetor 2019

29 maj 2019 – Komisioni Europian miraton strategjinë e tij për zgjerimin për Ballkanin Perëndimor.

29 maj 2019 – Komisioni Europian publikon Raportin e vitit 2019 për Shqipërinë

26 qershor 2018 – Këshilli bie dakort t’i përgjigjet pozitivisht progresit të bërë nga Shqipëria dhe përcakton rrugën drejt hapjes së negociatave për anëtarësim në qershor të vitit 2019.

07 prill 2018 – Publikohet Raporti 2018 për Shqipërinë nga Komisioni Europian dhe rekomandimi i tij për Këshillin për hapjen e negociatave me Shqipërinë.

06 shkurt 2018 – Komisioni Europian miraton strategjinë e tij për ‘Një perspektivë të besueshme të zgjerimit dhe përforcimin e angazhimit të BE-së me Ballkanin Perëndimor’.

09 nëntor 2016 – Komisioni Europian publikon Raportin për Shqipërinë për vitin 2016

09 nëntor 2016 – Komisioni Europian paraqet Strategjinë e Zgjerimit për Ballkanin Perëndimor

30 mars 2016 – Takimi i 6-të i Dialogut të Nivelit të Lartë BE-Shqipëri në Tiranë

24 mars 2015 – Takimi i 5-të i Dialogut të Nivelit të Lartë Shqipëri-BE në Tiranë

29 shtator 2014 – Takimi i 4-t i Dialogut të Nivelit të Lartë BE-Shqipëri

24 qershor 2014 – Takimi i 3-të i Dialogut të Nivelit të Lartë BE-Shqipëri

27 qershor 2014 – Këshilli i BE-së përshëndeti më 24 qershor 2014, raportin e Komisionit të 4 qershorit dhe, në dritën e progresit të vazhdueshëm të Shqipërisë, vendosi të japë statusin e vendit kandidat për Shqipërinë, me kusht që të miratohet nga Këshilli Europian. Takimi i Këshillit Europian më 26-27 qershor 2014 vendosi që Shqipëria të ishte një vend kandidat.

06 mars 2014 – Takimi i 2-të i Dialogut të Nivelit të Lartë BE-Shqipëri zhvillohet duke adresuar 5 prioritetet kryesore

12 Nëntor 2013 – Takimi i 1-rë i Dialogut të Nivelit të Lartë për çështjet kyç.

16 Tetor 2013 – Komisioni, bazuar në progresin e arritur, i rekomandon Këshillit Europian dhënien e statusit kandidat Shqipërisë dhe se vendi duhet të vazhdojë të ndërmarrë veprime në luftën kundër korrupsionit. Ky rekomanidm përfshihet në Strategjinë e zhvillimit dhe Sfidave Kryesore 2013-2014.

12 dhjetor 2012 – Këshilli Europian përshëndeti përparimin e përgjithshëm të bërë nga Shqipëria në përmbushjen e 12 kritereve kyçe të përcaktuara në opinionin e Komisionit në 2010. Megjithatë, statusi i kandidatit do t’i jepet Tiranës sapo ekzekutivi i BE-së të raportojë që progresi i nevojshëm është arritur në fushën e reformave të administratës gjyqësore dhe publike, si dhe në rishikimin e rregullave të procedurës parlamentare. “Mbarëvajtja e sukseshme e zgjedhjeve parlamentare në 2013 do të jetë një test i rëndësishëm për funksionimin normal të institucioneve demokratike të vendit”,theksuan ministrat.

10 Tetor 2012 – KE publikon Raportin e Progresit të 2012 për Shqipërinë i cili propozon dhënien e statusit të vendit kandidat të kushtëzuar.

12 Tetor 2011 – KE publikon Raportin e Progresit të 2011 për Shqipërinë i cili nuk propozoi as dhënien e statusit të vendit kandidat e as hapjen e negociatave për anëtarësim.

10 Qershor 2011 – Qeveria shqiptare miraton Planin e Veprimit që adreson 12 prioritetet kyçe të Opinionit të KE, lidhur me: funksionimin e duhur të Parlamentit, forcimin e shtetit ligjor, realizimin e reformave në administratën publike, luftën kundër korrupsionit dhe kundër krimit të organizuar, forcimin e të drejtave të pronësisë, përforcimin e mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe përmirësimin e trajtimit të të burgosurve.

9 Nëntor 2010 – KE paraqet Opinionin mbi Aplikimin e Shqipërisë për Anëtarësim në BE, ku nuk propozohet as dhënia e statusit të vendit kandidat e as hapja e negociatave. Opinioni përcakton 12 prioritete kyçe që duhen të adresohen nga Shqipëria në mënyrë që të matet progresi i saj drejt BE-së.

8 Nëntor 2010 – Këshilli miraton vendimin për liberalizimin e vizave afat shkurtër për qytetarët shqiptarë.

27 Maj 2010 – KE miraton propozimin që i mundëson qytetarëve të Shqipërisë dhe Bosnje-Hercegovinës të drejtën për të udhëtua pa viza afatshkurtër në vendet e hapësirës Shengen.

18 Maj 2009 – Takimi i pare i Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit midis Shqipërisë dhe BE-së.

28 Prill 2009 – Qeveria shqiptare dorëzon Aplikimin e Shqipërisë për Anëtarësim në BE.

1 Prill 2009 – Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit.

3 Qershor 2008 – Komisioni Europian (KE) paraqet Udhërrëfyesin e Liberalizimit të Vizave për Shqipërinë . Ky dokument përcakton 42 standarde lidhur me masat që adresuar nga autoritetet shqiptare në mënyrë që të mundësohet regjimi pa viza për qytetarët shqiptarë.

18 Shkurt 2008 – Vendimi i Këshillit për Partneritetin Europian të rishikuar me Shqipërinë.

1 Janar 2008 – Nënshkrimi i Marrëveshjes së Lehtësimit të Vizave mes Bashkimit Europian dhe Shqipërisë.

Janar 2007 – Hyrja në fuqi e Instrumentit të ri të Ndihmës së Para-Aderimit (IPA).

1 Dhjetor 2006 – Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së Përkohshme mes Shqipërisë dhe Komunitetit Europian.

12 Qershor 2006 – Nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit mes Komuniteteve Europiane e Shteteve të tyre Anëtare nga njëra anë dhe Shqipërisë nga ana tjetër.

1 Maj 2006 – Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së Ripranimit mes Shqipërisë dhe Komunitetit Europian.

Janar 2006 – Vendimi i Këshillit Europian për Partneritetin Europian të rishikuar me Shqipërinë.

14 Prill 2005 – Nënshkrimi i Marrëveshjes së Ripranimit mes Shqipëri dhe BE-së.

Qershor 2004 – Vendimi i Këshillit për Partneritetin e parë Europian me Shqipërinë.

Maj 2004 – Këshilli Europian lançon programin TAIEX për harmonizimin e legjislacionit kombëtare të vendeve të përfshira në procesin e Stabilizim Asociimit me legjislacionin e BE-së.

21 Qershor 2003 – Samiti i Selanikut konfirmon perspektivën Europiane të vendeve të Ballkanit Perëndimor si dhe procesin e Stabilizim Asociimit si kuadrin politik të rrugës së tyre drejt anëtarësimit në BE.

31 Janar 2003 – Presidenti i Komisionit Europian, Romano Prodi shpall zyrtarisht hapjen e bisedimeve për MSA mes Shqipërisë dhe BE-së.

Tetor 2002 – Miratimi i direktivave për hapjen e bisedimeve për MSA me Shqipërinë.

Qershor 2001 – Këshilli Europian i Göteborgut fton Komisionin Europian që të paraqes draft direktivat negociuse të MSA-së me Shqipërinë.

2001 – Komisioni rekomandon fillimin e bisedimeve për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit (MSA) me Shqipërinë.

2001 – Viti i parë i zbatimit të Programit CARDS për vendet që janë pjesë e procesit të Stabilizim Asociimit.

24 Nëntor 2000 – Këshilli Europian i Zagrebit lancon zyrtarisht procesin e Stabilizim Asociimit për 5 vendet e Europës Juglindore, përfshirë Shqipërinë. Samiti theksoi lidhjen midis progresit të vendeve të rajonit drejt demokracisë, sundimit të ligjit, pajtimit dhe bashkëpunimit rajonal në njërën anë dhe perspektivës së anëtarësimit të mundshëm në BE në anën tjetër.

19 – 20 Qershor 2000 – Këshilli Europian i Feiras shpall se vendet që janë pjesë e procesit të Stabilizim Asociimit konsiderohen “kandidate potenciale” për anëtarësim në BE.

1999 – Përfshirja e Shqipërisë në Regjimin Autonom Preferencial.

10 Qershor 1999 – Miratimi i Paktit të Stabilitetit për Europën Juglindore në Këln. Në dokumentin themelues, më shumë se 40 vende partnere dhe organizata u angazhuan për të forcuar në vendet e Europës Juglindore “përpjekjet për të nxitur paqen, demokracinë, respektin për të drejtat e njeriut dhe prosperitetin ekonomik, në mënyrë që të arrihet stabilitet në të gjithë rajonin”.

3 – 4 Qershor 1999 – Këshilli Europian i Këlnit riafirmon gatishmërinë e Bashkimit Europian për t’i sjellë vendet e këtij rajoni më afër perspektivës së integrimit të plotë në strukturat e saj. Kjo do të arrihet përmes një lloji të ri të marrëdhënieve kontraktuale (njohur më vonë si Procesi i Stabilizimit dhe Asociimit – PSA) duke marrë parasysh situatat specifike të çdo vendi. Këto situata specifike i referohen progresit në fushën e bashkëpunimit rajonal dhe perspektivës së anëtarësimit në BE në bazë të Traktatit të Amsterdamit si dhe plotësimit të kritereve të përcaktuara gjatë Këshillin Europian të Kopenhagenit në qershor të 1993.

29 Prill 1997 – BE-ja përcakton kushte politike dhe ekonomike për t’u plotësuar nga vendet e Europës Jug-Lindore, si bazë për një politikë koherente dhe transparent në drejtim të zhvillimit të marrëdhënieve dypalëshe në fushën e tregtisë, asistencës financiare dhe bashkëpunimit ekonomik, si dhe të marrëdhënieve kontraktuale.

26 Shkurt 1996 – BE-ja miraton një qasje rajonale për vendet e Europës Jug-Lindore.

5 Nëntor 1992 – Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së Tregtisë dhe Bashkëpunimit midis Shqipërisë dhe Komunitetit Ekonomik Europian. Shqipëria përfiton nga programi i ndihmës së BE-së, PHARE. Kjo shënon një hap të rëndësishëm drejt ristrukturimit të asistencës së BE në fushat prioritare të Shqipërisë.

11 Maj 1992 – Nënshkrimi i Marrëveshjes së Tregtisë dhe Bashkëpunimit midis Shqipërisë dhe Komunitetit Ekonomik Europian.

Qershor 1991 – Vendosja e marrëdhënieve diplomatike Shqipëri – Komuniteti Ekonomik Europian.

Procesi i Berlinit

Procesi i Berlinit u çel me Konferencën për Ballkanin Perëndimor, që Kancelarja gjermane Angela Merkel organizoi në Berlin, më 28 gusht 2015, me kryeministrat, ministrat e punëve të jashtme dhe ministrat e ekonomisë së vendeve të Ballkanit Perëndimor. Në Berlin u ra dakord që konferenca të shërbente si kuadër për një periudhë prej katër vjetësh, gjatë së cilës do të ndiqen përpjekjet për të bërë progres të mëtejshëm në procesin e reformave, në zgjidhjen e çështjeve dypalëshe dhe të brendshme dhe në arritjen e ripajtimit midis dhe brenda shoqërive në rajon. Konferenca shprehu angazhimin dhe dha direktivat për forcimin e bashkëpunimit ekonomik në rajon, veçanërisht për ndërlidhjen e infrastrukturës së transportit dhe energjisë midis vendeve të rajonit dhe me Bashkimin Evropian. Këto çështje u ndoqën dhe u avancuan më tej në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Vjenë, më 27 gusht, në Paris, më 4 korrik 2016; në Trieste më 12 korrik 2017 dhe në Londër më 9-10 korrik 2018, në Poznan, Poloni më 4-5 korrik 2019, virtualisht në Sofje në nëntor 2020.

Deklaratat e Kryesive në Samitet e Ballkanit Perëndimor:

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Procesit të Berlinit në Tiranë 2023

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Berlin 2021

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Londër 2018

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Trieste 2017

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Paris 2016.

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Vjenë 2015.

Deklarata e Kryesisë në Samitin e Ballkanit Perëndimor në Berlin 2014.

Dokumente të tjera zyrtare:

Rekomandime të Politikave, Berlin 2021

Traktati i themelimit të Komunitetit të transportit, Trieste 2017

Marrëveshja për themelimin e Zyrës Rajonale të Bashkëpunimit Rinor (RYCO), Paris 2016

Marrëveshje në lidhje me themelimin e Fondit për Ballkanin Perëndimor (WBF), Pragë 2015

Marrëveshja për themelimin e Forumit të Dhomës së Investimeve, Vjenë 2015

Procesi i Stabilizim Asociimit me Shqipërinë

Procesi i Stabilizim Asociimit (PSA) është kuadri themelore i marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe BE-së. Ky proces synon të kontribuojë në stabilitetin politik dhe ekonomik të rajonit. Si një qasje e re e BE-së ndaj rajonit të Ballkanit Perëndimor procesi i Stabilizimit Asociimit u lancua në vitin 1999, ku për herë të parë, ajo përfshinte perspektivën Europiane të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Tre qëllimet kryesore të PSA janë:

Stabilizimi i vendeve të rajonit dhe mbështetja e tyre për të kaluar drejt një ekonomie tregu
Nxitja e bashkëpunimit rajonal
Perspektiva e ardhshme e anëtarësimit në BE

Të gjitha vendet e rajonit që aspirojnë anëtarësimin në BE duhet të përmbushin angazhimet e tyre në kuadër të procesit të Stabilizim Asociimit (PSA) si dhe kriteret e Kopenhagenit të vitit 1993.

Marrëveshja e Stabilizim Asociimit

Me hyrjen në fuqi të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit (MSA), dialogu politik midis Shqipërisë dhe BE-së mbahet në kuadër të strukturës së Këshillit të Stabilizim-Asociimit (KSA) dhe strukturave të tjera të përbashkëta. Këshilli i Stabilizim-Asociimit mblidhet një herë në vit për të kryer një vlerësim të përgjithshëm mbi implementimin e MSA-së dhe shqyrton çdo çështje të rëndësishme që del në kuadër të zbatimit të saj.

Përveç kësaj, dialogu politik në nivel parlamentar midis Shqipërisë dhe BE-së zhvillohet në kuadrin e MSA-së, i cili parashikon krijimin e Komisionit Parlamentar të Stabilizim Asociimit, që përbëhet nga anëtarë të Parlamentit Europian dhe Kuvendit të Shqipërisë.

Takimi i dymbëdhjetë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit- 16 mars 2023

Takimi i njëmbëdhjetë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit- 1 mars 2021

Takimi i dhjetë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 14 Nëntor 2019

Takimi i nëntë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 15 Nëntor 2018

Progresi i Shqipërisë sipas dy takimeve më të fundit të Këshillit të Stabilizim-Asociimit

Takimi i tetë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 8 shtator 2016

Takimi i shtatë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 18 maj 2015

Takimi i gjashtë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 12 maj 2014

Takimi i pestë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 23 prill 2013

Takimi i katërt i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 15 maj 2012

Takimi i tretë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 19 korrik 2011

Takimi i dytë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 11 maj 2010

Takimi i parë i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit – 18 maj 2009

Dokumente të dobishme mbi Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit:

Komiteti i Stabilizim-Asociimit 2018

Komiteti i Stabilizim-Asociimit 2017

Komiteti i Stabilizim-Asociimit 2016

Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit midis Komuniteteve Europiane dhe Vendeve të tyre Anëtare nga njëra anë, dhe Republikës së Shqipërisë nga ana tjetër 2006

Marrëveshja e Përkohshme mbi Tregtinë dhe çështjet e tregtisë ndërmjet Komunitetit Europian nga njëra anë, dhe Republikës së Shqipërisë nga ana tjetër 2006

Raport mbi përgatitjen për negociimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit me Shqipërinë

Dialogjet e Nivelit të Lartë:

Në 11 nëntor 2013, filloi Dialogu i Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe midis Shqipërisë dhe Komisionit Europian, me pjesëmarrjen e Qeverisë, institucioneve të pavarura dhe të opozitës. Platforma e Dialogut të Nivelit të Lartë (DNL) përbën një element thelbësor për të siguruar një proces gjithëpërfshirës dhe përqëndron energjitë në reformat e nevojshme për avancimin e agjendës europiane të Shqipërisë.

Takimi i gjashtë i Dialogut të Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe – 30 mars 2016

Takimi i pestë i Dialogut të Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe – 24 mars 2015

Takimi i katërt i Dialogut të Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe – 29 shtator 2014

Takimi i tretë i Dialogut të Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe – 4 qershor 2014

Takimi i dytë i Dialogut të Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe – 6 mars 2014

Takimi i parë i Dialogut të Nivelit të Lartë mbi prioritetet kyçe – 12 nëntor 2013

Asistenca financiare e BE-së për Shqipërinë

Plani Ekonomik dhe i Investimeve për Ballkanin Perëndimor
Plani Ekonomik dhe i Investimeve është një plan afatgjatë i BE-së, i cili synon të ofrojë rreth 30 miliardë euro për Ballkanin Perëndimor ndërmjet viteve 2021 dhe 2027. Financimi vjen së bashku me ide të ndryshme për ndikimin e supozuar të tij në rajon. Prandaj BE-ja artikuloi 10 flamurë (tema) të cilat mund të reduktohen në katër qëllime të ndryshme kryesore. Së pari, BE-ja synon të mbështesë ekonominë e rajonit të Ballkanit Perëndimor, i cili përjetoi një tjetër goditje gjatë krizës së COVID. Prandaj, planifikon të forcojë konkurrencën e sektorit privat, të fuqizojë të rinjtë dhe të punojë për integrimin e tyre në tregun e punës. Së dyti, thekson rëndësinë e një tranzicioni të gjelbër dhe dixhital. Kjo do të zbatohet, për shembull, duke mbështetur energjitë e rinovueshme, duke rinovuar ndërtesat për një standard më të mirë jetese më pak përdorim të energjisë, duke përmirësuar sistemin e mbetjeve dhe duke zgjeruar infrastrukturën dixhitale. Së treti, bashkëpunimi dhe lidhja brenda rajonit do të forcohet duke ndërtuar rrugë të reja tranzicioni ndërmjet vendeve të tij. Së katërti, konvergjenca me BE-në është vënë në fokus. Plani i investimeve shihet si një mbështetje për rajonin si dhe një instrument për të afruar rajonin dhe BE-në.

1. Instrumenti i Para- Aderimit (IPA)

Që prej viti 2007, Bashkimi Europian paraqiti një instrument të ri në perspektivën financiare për periudhën 2007-2013 të quajtur Instrumenti i Asistencës së Para-Aderimit (IPA). IPA përben një kuadër të vetëm legjislativ i cili ka zëvendësuar të gjitha instrumentet dhe programet e mëparshme të ndihmës së ofruar nga BE-së për mbështetjen e Ballkanit Perëndimor. Ky instrument aplikohet për vendet kandidate dhe kandidate potenciale të Ballkanit Perëndimor si dhe për Turqinë. Që prej krijimit të saj, IPA u bë instrumenti kryesor që i mbështet këto vende gjatë perspektivën së tyre të aderimit në përshtatjen e sistemit të tyre me standardet dhe politikat europiane. Në këtë drejtim, IPA është një instrument që mbështet vendet në përmbushjen e kritereve politike dhe ekonomike dhe në përafrimin e legjislacionit të tyre kombëtar me atë të BE-së. Ky qëllim i rëndësishëm do të arrihet nëpërmjet ndërtimit të institucioneve, përgatitjes për menaxhimin e fondeve të BE-së dhe të disa fondeve mini strukturore.

IPA III (2021-2027) u miratua më 15 shtator 2021 nga Parlamenti Europian. Ky instrument është vazhdimësi e IPA II (2014-2020) dhe ndihmon në përgatitjen e partnerëve për anëtarësimet e ardhshme në Bashkimin Europian dhe promovon procesin e tyre të anëtarësimit duke ofruar 14,162 miliardë euro për periudhën 2021-2027. Ky do të jetë hapi i fundit i procesit të miratimit të këtij instrumenti për të mbështetur vendet kandidate dhe kandidate potenciale në reformat kyçe politike, institucionale, sociale dhe ekonomike. Përfituesit janë Shqipëria, Bosnje-Hercegovina, Kroacia, Maqedonia e Veriut, Kosova, Mali i Zi, Serbia dhe Turqia.
Objektivat kryesore të IPA III janë:
– Promovimi i vlerave të përbashkëta
– Reforma për modernizimin e shoqërisë dhe ekonomisë
– Rimëkëmbja pas COVID-19
– Përafrimi me rregullat dhe standardet e BE-së
– Stabilitet dhe prosperitet afatgjatë për të gjithë

IPA II do të mbështetet në rezultatet e arritura duke kushtuar 11.7 miliardë euro për periudhën 2014-2020. Përfituesit aktualë janë: Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, Islanda, Kosova *, Mali i Zi, Serbia dhe Turqia. Ndihma financiare shqiptare nën IPA II përbëhet prej 649.4 milionë euro për periudhën 2014-2020. Sektorët prioritarë për financim janë:

Demokracia dhe qeverisja
Sundimi i ligjit dhe të drejtat themelore
Mjedisi
Konkurrenca dhe inovacioni
Transporti
Arsimi, punësimi dhe politikat sociale
Bujqësia dhe zhvillimi rural
Bashkëpunimi rajonal dhe territorial

IPA I është e përbërë nga pesë komponentë:

Asistenca e Tranzicionit dhe Ngritja e Institucioneve
Bashkëpunimi Rajonal dhe Ndërkufitar
Zhvillimit Rajonal
Zhvillimi i Burimeve Njerëzore
Zhvillimi Rural

Vendet përfituese të IPA-s grupohen në dy kategori: vendet kandidate potenciale për në BE (si Shqipëria, Bosnje-Herzegovina, Serbia dhe Kosova) që përfitojnë pjesërisht nga IPA, aktualisht nga komponentët i parë dhe i dytë. Si dhe vendet kandidate për BE (si Kroacia, Turqia, Maqedonia dhe Mali i Zi) të cilët përfitojnë nga pesë komponentët e IPA-s. Fondi total i Instrumentit Asistencës së Para Aderimit për periudhën 2007 – 2013 është 11.5 miliardë Euro. Sektorët prioritarë për financim janë:

2. CARDS (Asistenca Komunitare për Rindërtim, Zhvillim dhe Stabilizim)

Programi CARDS u miratua në vitin 2000, në kuadër të Procesit të Stabilizim Asociimit. Ky program arriti vlerën e 4.6 miliardë eurove ofruar për të ndihmuar vendet e rajonit të Ballkanit në katër fusha:

rindërtim, stabilizim demokratik, bashkërendim dhe kthim të emigrantëve
zhvillim institucional dhe legjislativ, duke përfshirë harmonizimin me normat dhe qasjet e BE -së për të përforcuar demokracinë dhe sundimin e ligjit; të drejtat e njeriut, shoqërisë civile dhe medieve; si dhe funksionimin e ekonomisë së tregut të lirë
zhvillimi i qëndrueshëm ekonomik dhe shoqëror, duke përfshirë reformën strukturore
promovim të marrëdhënieve të ngushta dhe bashkëpunimit rajonal midis vendeve të Ballkanit, mes tyre me BE-në dhe vendet kandidate të Europës Qendrore.

3. PHARE

Shqipëria u bë përfituese e Programit PHARE në vitin 1992, me nënshkrimin e Marrëveshjes së Tregtisë dhe Bashkëpunimit ndërmjet BE-së dhe Shqipëri. PHARE është projektuar për të ndihmuar vendet kandidate në forcimin e kapacitetit të tyre institucional duke i bërë ata të aftë për të përmbushur sfidat e anëtarësimit në BE. Ky program fokus të veçantë kishte forcimin e kapaciteteve të administratës publike. Shuma totale e fondeve PHARE për Shqipërinë gjatë periudhës 1991-2000 arriti vlerën e 631.5 milion Euro.

Dokumentet kryesore të BE-së që përcaktojnë marrëdhëniet BE – Shqipëri:

Strategjia e zgjerimit 2023, Komisioni Europian

Raportet e Komisionit Europian për Shqipërinë:

Raporti 2023

Raporti 2022
Raporti, 2021
Raporti, 2020
Raporti për përditësimin e progresit, 2020
Raporti, 2019
Raporti, 2018
Raporti, 2016
Raporti, 2015
Raport Progresi, 2014
Raport Progresi, 2013
Raport Progresi, 2012
Raport Progresi, 2011
Opinion KE-së mbi Aplikimin e Shqipërisë për Anëtarësim në BE
Raporti Analitik, 2010
Raport Progresi, 2009
Raport Progresi, 2008
Raport Progresi, 2007
Raport Progresi, 2006
Raport Progresi, 2005
Raporti i Stabilizim Asociimit për Shqipërinë, 2004
Raporti i Stabilizim Asociimit për Shqipërinë, 2003

Partneriteti Europian me Shqipërinë:

Partneriteti Europian, 2008
Partneriteti Europian, 2006
Partneriteti Europian, 2004
Rregullorja e Këshillit për themelimin e Partneriteteve Europiane në kuadër të MSA-së

Dokumentet kryesore të Qeverisë shqiptare:

Plani Kombëtar për Integrimin Europian (PKIE) përfshin masat afatmesme dhe afatgjata, në mënyrë që Shqipëria të arrijë përafrimin e plotë ligjor të legjislacionit kombëtar me acquis të BE-së dhe të harmonizojë të gjithë sektorët me standardet e përcaktuara në kapitujt e acquis. PKIE rishikohet çdo vit dhe vlerësoN progresin e arritur, jo vetëm në shkallën e përafrimit, por edhe në zbatimin e legjislacionit të përafërt. PKIE synon të koordinojë këtë proces përafrimi duke përcaktuar prioritetet për akte që duhet të përafrohen, ministrive të ngarkuara me hartimin/rishikimin e akteve ligjore shqiptare, shkallën e përafrimit dhe datat e miratimit dhe hyrjes në fuqi.

Plani Kombëtar për Integrimin Europian 2023-2025

Plani Kombëtar për Integrimin Europian 2022-2024

Plani Kombëtar për Integrimin Europian (PKIE) 2021-2023

Plani Kombëtar për Integrimin Europian (PKIE) 2020-2022

Plani Kombëtar për Integrimin Europian 2018-2020

Plani Kombëtar për Integrimin Europian 2017-2020

Plani Kombëtar për Integrimin Europian 2016-2020

Plani i Veprimit për Adresimin e Rekomandimeve Afatshkurtër 2015

Plani Kombëtar për Integrimin Europian 2015-2020

Plani Kombëtar për Zbatimin e MSA 2012-2015

Plani i Masave për përmbushjen e përparësive të përcaktuara nga Këshilli i BE-së vendos masat që do të merren nga institucionet shtetërore për përmbushjen e përparësive që përcaktoi Këshilli i 25 marsit 2020. Ky Këshill vendosi që Konferenca e parë Ndërqeveritare të mbahet sa më shpejt pas miratimit të kornizës së negocimit nga Këshilli dhe që deri atëherë, Shqipëria duhet të ketë miratuar reformën zgjedhore në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODHIR; të ketë siguruar vijimin e zbatimit të reformës në drejtësi, përfshirë sigurimin e funksionimit të Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë; të ketë përfunduar ngritjen e strukturave të specializuara kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar; të forcojë më tej luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, edhe nëpërmjet bashkëpunimit me shtetet anëtare të BE-së dhe përmes plan veprimit për të adresuar rekomandimet e Task Forcës të Veprimit Financiar (FATF). Për secilën nga këto përparësi, Plani përcakton masa konkrete, duke ngarkuar institucionet përgjegjëse për zbatimin e tyre, sipas afateve të vendosura në Plan.

Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim 2015-2020 (SKZHI) Është dokumenti kryesor strategjik kombëtar që mbështet zhvillimin e qëndrueshëm social dhe ekonomik të vendit, duke siguruar përmbushjen e standardeve dhe progresin në procesin e integrimit evropian. SKZHI 2015-2020 kombinon agjentët e zhvillimit me proceset integruese të vendit, duke përmbledhur vizionin kryesor kombëtar, prioritetet dhe objektivat. SKZHI 2015-2020 është një platformë kryesore për planin e zhvillimit të vendit në 5 vjet (2015-2020). SKZHI përbëhet nga gjashtë prioritete:

Integrimi Europian

Qeverisja e Mirë, Demokracia dhe Shteti Ligjor

Stabiliteti Makroekonomik dhe Fiskal

Rritja e konkurrencës

Zhvillimi Njerëzor dhe Kohezioni Social

Përdorimi i qëndrueshëm i burimeve

Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim 2007-2013 përcakton përparësitë dhe synimet strategjike. SKZHI-ja konsiston në pesë kapituj:

Sfidat me të cilat përballet vendi
Qëllimet strategjike që duhen arritur
Përcaktimi i prioriteteve strategjike të çdo qëllimi
Përcaktimi i kuadrit makroekonomik dhe diskutimi mbi ndryshimet në shpërndarjen e burimeve.
Përcaktimi i strategjisë për të matur progresin

Plani Kombëtar për zbatimin e MSA (2012-2015). Pas hyrjes në fuqi të MSA-së më 1 prill 2009, Qeveria shqiptare miratoi planin kombëtare për zbatimin e saj për periudhën 2010-2014. Ky dokument përcakton prioritetet afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjatë të Shqipërisë drejt procesit të Integrimit në BE.

Plani i Veprimit adreson Rekomandimet e Opinionit të KE-së për Shqipërinë. Ky dokument u miratua më 10 qershor 2010 me qëllim adresimin e 12 prioriteteve kyçe të Opinionit të KE dhe për të formuluar një grup sistematik masash afatshkurtra të cilat do të zbatohen dhe monitorohen. Në vitin 2007 qeveria shqiptare miratoi Planin e Veprimit për Komunikimin me Publikun që përcakton qasjen e qeverisë për të informuar dhe për t’i komunikuar publikut të gjitha aspektet e procesit të anëtarësimit në BE.

Analizat e EMA-s mbi procesin e Integrimit Europian të Shqipërisë:

Evoluojnë apo sillen në rreth: Reformat institucionale dhe legjitimiteti demokratik në Kosovë, Shqipëri dhe Mal të Zi (janar 2020)
Instrumenti për Ndihmën e Para-Aderimit (IPA) dhe vendet e Ballkanit Perëndimor, (qershor 2018)
Konventa Kombëtare për Integrimin në BE: Vlerësime dhe Rekomandime 2015-2016 (korrik 2016)
Shpjegimi i Procesit të Berlinit në Shërbimin e Jashtëm (shkurt 2016)
Kushtëzimi i BE-së si një fuqi transformuese në rastin e Administratës Publike Shqiptare (shkurt 2015)
Shoqëria Civile në BE Integrimi i Ballkanit Perëndimor (tetor 2014)
Korniza institucionale për negocimin e pranimit në BE për Shqipërinë (shtator 2014)
Studimi-Një vështrim mbi programet e nxitjes së punësimit në Shqipëri dhe sfidat e vendit në përfitimin nga komponenti i zhvillimeve të burimeve njerëzore IPA IV (nëntor 2012)
Përmbushja e politikës së BE-së për kohezionin dhe kërkesat e IPA-së (nëntor 2012)
Përtej statusit kandidat – qasja e re drejt pranimit në BE (tetor 2012)
Dëftesa e progresit të Shqipërisë drejt anëtarësimit në BE gjatë vitit 2011
12 detyrat e Shqipërisë: Ku jemi sot?”
Selanik 2014: Në kërkim të riafirmimit të besueshmërisë së procesit të zgjerimit të Bashkimit Europian” (janar 2011)
Politikat e Kthimit të Trurit dhe ndikimi i tyre në Integrimin Europian të Shqipërisë (qershor 2010)
Skenarët e një aplikimi (nëntor 2010)
Aksesimi i Integrimit: Probleme dhe zgjidhjet për adoptimin e IPA-s në Shqipëri, Bosnje – Hercegovinë, Mal të Zi dhe Maqedoni (maj 2010)
Presidenca Spanjolle e BE-së: Midis shpresës dhe realitetit (mars 2010)
Një udhëtim në Progres Raportin e Komisionit Europian për Shqipërinë (dhjetor 2009)
Presidenca Suedeze e BE dhe implikimet e saj në procesin e zgjerimit të Ballkanit Perëndimor (tetor 2009)
Aplikimi i Shqipërisë për Anëtarësim në BE: Koha për rezultate të prekshme (janar 2009)

Raporte të tjera monitorimi dhe analiza:

Aktorë të tjerë që monitorojnë, analizojnë dhe raportojnë mbi procesin e Integrimit Europian të Shqipërisë:

Qendra e Studime të Politikave Europiane (CEPS)
Qendra e Politikave Europiane (EPC)
Iniciativa për Stabilitet Europian (ESI)
Freedom House
Fondacioni i Shoqërisë së Hapur për Shqipërinë (OSFA)
Transparency International (TIA)
Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë (OSCE)
Këshilli Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë
Qendra për Strategjitë Liberale (CLS)

***

Lëvizja e Lirë, Migracioni dhe Siguria

Në këtë seksion do të gjeni:

Historikun e procesit të Liberalizimit të Vizave me Shqipërinë
Dokumentet kryesore të procesit të Liberalizimit të Vizave me Shqipërinë
Analizat e EMA-s mbi këtë proces
Raportet periodike të paraqitura nga qeveria shqiptare
Raportet e Vlerësimit të Komisionit Europian mbi progresin e Shqipërisë drejt plotësimit të standardeve të përcaktuara në Udhërrëfyesin e Liberalizimit të Vizave për Shqipërinë
Aktorë të tjerë që monitorojnë, analizojnë, dhe raportojnë mbi Liberalizimin e Vizave me Shqipërinë
Faqe interneti të dobishme